فرآیند کشف و استخراج نت‌های عطر: از طبیعت تا بطری

کشف، استخراج و تولید نت‌های عطر، قلب صنعت عطرسازی است و شامل ترکیبی از هنر باستانی و فناوری شیمیایی پیشرفته می‌شود. این فرآیند تعیین می‌کند که رایحه نهایی چقدر خالص، پیچیده و ماندگار باشد.

۱. روش‌های اصلی استخراج از منابع طبیعی

برای به دست آوردن “اسانس” یا “روغن عطری” (Essential Oil) از گیاهان، گل‌ها و مواد طبیعی، از روش‌های متفاوتی استفاده می‌شود که هر کدام خلوص و ویژگی‌های خاصی به نت می‌دهند:

الف) تقطیر با بخار آب (Steam Distillation)

• موارد کاربرد: پرکاربردترین روش برای استخراج روغن از گیاهان مقاوم به حرارت مانند اسطوخودوس، نعناع، دارچین، رزماری و چوب‌های سخت (سدر و صندل).

• روش کار: مواد خام گیاهی در یک محفظه قرار می‌گیرند و بخار آب داغ از آن‌ها عبور داده می‌شود. بخار، روغن‌های عطری را همراه خود حمل کرده و سپس در محفظه خنک‌کننده، این بخار مجدداً به مایع تبدیل می‌شود. از آنجایی که روغن و آب مخلوط نمی‌شوند، روغن عطری در سطح آب شناور شده و جدا می‌شود.

ب) استخراج با حلال (Solvent Extraction)

• موارد کاربرد: برای گل‌های ظریف و حساس به حرارت بالا مانند رز، یاسمن و گل مریم که تقطیر با بخار به آن‌ها آسیب می‌زند.

• روش کار: گلبرگ‌ها در معرض یک حلال آلی (مانند هگزان یا اتانول) قرار می‌گیرند. حلال، اسانس را جذب کرده و یک ماده مومی شکل و غلیظ به نام “Concrete” (کنسانتره) ایجاد می‌کند. سپس این ماده با الکل شسته می‌شود تا خالص‌ترین شکل روغن عطری به نام “Absolute” (ابسلول) به دست آید که بسیار گران‌بها است.

ج) فِشُردن (Expression / Cold Pressing)

• موارد کاربرد: تقریباً منحصراً برای استخراج روغن از پوست مرکبات (لیمو، پرتقال، گریپ فروت).

• روش کار: پوست میوه به صورت مکانیکی فشرده و سوراخ می‌شود تا روغن‌های عطری آزاد شوند. این روغن‌ها سپس با سانتریفیوژ از آب و پالپ جدا می‌شوند. این روش باعث حفظ بوی تازه و شاداب مرکبات می‌شود.

د) اِنفُلوراژ (Enfleurage)

• موارد کاربرد: یک روش باستانی و پرهزینه برای گل‌های بسیار ظریف مانند یاس که روغن کمی آزاد می‌کنند.

• روش کار: گلبرگ‌ها روی لایه‌هایی از چربی تصفیه‌شده (چربی بدون بو) قرار داده می‌شوند تا عطر گل را جذب کند. پس از اشباع شدن چربی، روغن عطری از چربی جدا می‌شود. این روش به دلیل زمان‌بر بودن، امروزه کمتر استفاده می‌شود.

۲. روش‌های تولید نت‌های مصنوعی و شیمیایی

بسیاری از نت‌های مدرن یا نت‌هایی که استخراج طبیعی آن‌ها غیرممکن یا مضر است، در آزمایشگاه کشف و تولید می‌شوند.

الف) سنتز شیمیایی (Synthetic Creation)

• موارد کاربرد: نت‌های نوآورانه (مانند آمبروکسان، آلدئیدها، نت‌های چوبی خاص، یا نت‌هایی که استخراج طبیعی ندارند مانند مشک سفید یا نت‌های دریایی).

• روش کار: شیمی‌دانان مولکول‌های جدیدی را در آزمایشگاه می‌سازند یا مولکول‌های طبیعی موجود را تغییر می‌دهند تا رایحه‌ای خاص تولید شود. سنتز شیمیایی نت‌هایی را ایجاد می‌کند که ماندگاری و پایداری بیشتری دارند و از منابع طبیعی نیز پایدارتر هستند.

ب) هد اسپیس (Headspace Technology)

• موارد کاربرد: برای “کپچر” کردن بوی اشیا یا مکان‌هایی که نمی‌توان از آن‌ها روغن گرفت (مانند بوی باران روی آسفالت، هوای کوهستان، یک گل بسیار نادر، یا حتی بوی یک غذا).

• روش کار: یک سرپوش شیشه‌ای یا محفظه بر روی جسم قرار می‌گیرد تا بوی آزاد شده را جذب کند. سپس مولکول‌های جذب‌شده توسط دستگاهی به نام گاز کروماتوگرافی (Gas Chromatography) آنالیز می‌شوند تا ساختار مولکولی رایحه مشخص شود. سپس این مولکول‌ها در آزمایشگاه بازسازی می‌شوند.

۳. نقش عطرساز در کشف نهایی

کشف یک نت جدید تنها آغاز کار است. عطرساز باید تعیین کند:

• دوز (Dosage): چه مقدار از این روغن یا مولکول باید در فرمول نهایی استفاده شود.

• تغییرات: چگونه این نت جدید با نت‌های دیگر (مانند تثبیت‌کننده‌ها یا نت‌های مکمل) ترکیب شود تا به ویژگی‌های مورد نظر (مثلاً پودری، چوبی، شیرین) برسد.

در نهایت، عطرساز با استفاده از این مواد خام – چه طبیعی و چه مصنوعی – همانند یک آهنگساز، نت‌ها را ترکیب کرده و رایحه نهایی را خلق می‌کند.

معرفی عطرهای با ماندگاری بالا در آب و هوای گرم و مرطوب

تاریخچه عطر: از مصر باستان تا دنیای مدرن

عطرهایی با ماندگاری ۲۴ ساعته

راهنمای نهایی انتخاب عطر عروسی

عطرهای سلطنتی و داستان‌های ناگفته آن‌ها