عطرهای باستانی که رایحه آنها بازآفرینی شده است: بوییدن تاریخ
تلاش برای بازآفرینی عطرهای باستانی، یک پروژه چالشبرانگیز اما جذاب است که با همکاری مورخان، باستانشناسان، شیمیدانان و عطرسازان مدرن صورت میگیرد. هدف از این کار، صرفاً تولید یک عطر نیست، بلکه درک بهتر آداب، آیینها، و زندگی روزمره تمدنهای گذشته است.
در اینجا به معرفی برجستهترین نمونههای عطرهای باستانی که رایحه آنها بازآفرینی شده یا الهامبخش ساخت عطرهای مدرن بودهاند، میپردازیم:
۱. عطر ملکه پوتیا (Queen Puabi’s Perfume) – سومر (بینالنهرین)
| قدمت | تقریباً ۴۵۰۰ سال پیش (۲۵۰۰ قبل از میلاد) |
| محل کشف | اور (Ur)، عراق امروزی |
فرآیند بازآفرینی
-
کشف: باستانشناسان در آرامگاه سلطنتی ملکه پوتیا، که یکی از ثروتمندترین مقبرههای سومری است، بقایای ظروف سفالی و ابزارهای تقطیر اولیه را کشف کردند. این ابزارها نشاندهنده یک “آزمایشگاه عطرسازی” در نزدیکی آرامگاه بود.
-
مواد خام احتمالی: تجزیه و تحلیل شیمیایی بقایای ظروف، وجود رزین، مر، گیاهان دارویی و ادویهجات را نشان داد.
-
بازآفرینی: عطرسازان با الهام از نوشتهها و یافتهها، یک رایحه سنگین، رزینی و شرقی بر پایه کندر (Myrrh)، سدر و چوبهای معطر بازآفرینی کردند تا رایحهای مناسب برای یک ملکه باستانی سومری داشته باشد.
۲. عطر سلطنتی کلئوپاترا (Cleopatra’s Royal Scent) – مصر باستان
| قدمت | تقریباً ۲۰۰۰ سال پیش (قرن اول قبل از میلاد) |
| محل کشف | تِل الِ-تیما (Tell El-Timai) (شهر باستانی تیمائیس) |
فرآیند بازآفرینی
-
کشف: باستانشناسان در بقایای یک کارگاه عطرسازی باستانی در منطقهای که زمانی محل تولید عطرهای سلطنتی بوده، بقایای جامها و آمفوراهای مهر و موم شده پیدا کردند.
-
کینگستوِن (Mendesian / Metopian): مشهورترین عطر آن دوران بود. تجزیه و تحلیل شیمیایی نشان داد که این عطر بر پایه روغنهای غلیظی مانند روغن زیتون یا روغن خرما بوده و حاوی مر، دارچین و ترکیبات رزینی تند بوده است.
-
بازآفرینی: محققان دانشگاه هاوایی و باستانشناسان به طور مشترک موفق شدند نسخهای غلیظ و ماندگار از این عطر را بازسازی کنند که بویی قوی، گرم و تند (مشابه یک عطر شرقی قوی) داشت. این بازآفرینی به ما کمک کرد تا درک کنیم که عطرهای مصری چقدر سنگینتر از عطرهای امروزی بودهاند.
۳. عطر کایفی (Kyphi) – عطر آیینی مصر باستان
| قدمت | بیش از ۳۵۰۰ سال پیش |
| محل کشف | متون حکاکی شده بر روی دیوارهای معابد |
فرآیند بازآفرینی
-
منبع اطلاعات: برخلاف سایر عطرها که بقایای فیزیکی دارند، کایفی به طور کامل در متون معابد (به ویژه در معبد ادفو) و نوشتههای یونانی (مانند پلوتارک) شرح داده شده است.
-
مواد خام: دستورالعمل ساخت کایفی معمولاً شامل ۱۶ ماده بود؛ از جمله کُندر، مر، عسل، کشمش، شراب، دارچین، و بادیان. این ترکیب به صورت یک توپ کوچک یا بخور ساخته میشد.
-
بازآفرینی: امروزه عطرسازان زیادی سعی کردهاند کایفی را بازسازی کنند، اما با توجه به ماهیت متغیر مواد اولیه در طول قرنها، هر بازآفرینی کمی متفاوت است. رایحه نهایی معمولاً تند، رزینی، دودی و شیرین است که هدف آن ایجاد آرامش و پیوند با خدایان بود.
۴. عطر گل رز پِستوم (The Rose of Paestum) – روم باستان
| قدمت | قرن اول قبل از میلاد |
| محل کشف | بقایای ظروف در شهر سوخته پمپئی (Pompeii) و پِستوم (Paestum) |
فرآیند بازآفرینی
-
منبع اطلاعات: رومیان علاقه زیادی به روغنهای گلی داشتند. از جمله گل رز که مظهر لوکس بودن بود.
-
بازآفرینی: تحقیقات روی بقایای ظروف عطری در مناطقی مانند پمپئی که زیر خاکسترهای آتشفشانی مدفون شد، نشان میدهد که آنها از روغنهای پایه با عصارههای گل استفاده میکردند. عطرسازان مدرن تلاش کردهاند تا رایحههای گلی رومی را بازسازی کنند که عمدتاً بر پایه روغن زیتون یا بادام با غلظت بالای رز و گاهی کمی زعفران بودهاند.
اهمیت بازآفرینی
بازآفرینی این عطرها صرفاً یک کنجکاوی نیست. این فرآیند:
-
روشنگری تاریخی: به ما نشان میدهد که فناوریهای شیمیایی و تقطیر چقدر پیشرفته بودهاند.
-
درک فرهنگی: مشخص میکند که چه مواد خام و رایحههایی برای آن تمدنها “گرانبها” یا “مقدس” تلقی میشدهاند.
-
تأثیر بر عطر مدرن: نتهای شرقی، دودی و رزینی که در این عطرهای باستانی یافت شدند، همچنان ستون فقرات بسیاری از عطرهای مدرن و نیش هستند.
عطرهای سلطنتی و داستانهای ناگفته آنها
فرآیند پیچیده ساخت عطر: از گل تا بطری
تاریخچه عطر: از مصر باستان تا دنیای مدرن
بدون دیدگاه